بازخوانی فلسفی تجربیات نزدیک به مرگ با تأکید بر عوالم هستی از منظر فلسفه اسلامی

نوع مقاله : مقاله علمی_پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد و طلبه سطح چهار حوزه علمیه خراسان

2 استادیار گروه فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد

AHI/ahi.2024.2276.1095

چکیده

امروزه تجربۀ نزدیک به مرگ از سوی نحله‌های مختلف فکری و با رویکردهای گوناگون ارزیابی شده است. هریک از این نحله‌ها کوشیده‌اند تا پرسش‌های مطرح در خصوص این تجربیات را پاسخ دهند. مهم‌ترین پرسش درباره این تجربیات، پرسش از نحوۀ تحقّق آنهاست. تأمل در گزارش‌های حاکی از این تجربیات، گوناگونی نحوۀ تحقّق آنها را نشان می‌دهد. با توجه ‌به اینکه فلسفه اسلامی عهده‌دار مطالعۀ هستی‌شناسانه پدیده‌هاست، نوشتار پیش‌ رو درصدد است تجربیات نزدیک به مرگ را از منظر فلسفه اسلامی بررسی کند. مطالعۀ فلسفی تجربیات نزدیک به مرگ هم تا حدودی ابهامات موجود دربارۀ آنها را از میان می‌برد و هم زمینه را برای سنجش آنها فراهم می‌سازد. بازخوانی عوالم هستی از منظر فلسفه اسلامی و تأملی دوباره در این تجربیات، نوشتار حاضر را درصدد اثبات این نکته قرار می‌دهد که این تجربیات به‌تبع عوالم مختلف هستی دارای مراتبی مختلفند. حکمت متعالیه با طرح عوالم سه‌گانهٔ طبیعت، مثال و عقل، سلسله‌ای طولی را ترسیم می‌کند که انسان در قوس صعود و رسیدن به واجب تعالی این سه عالم را طی خواهد نمود. ازآنجاکه بیشتر تجربیات نزدیک به مرگ در اثر ارتباط با عالم مثال و در قالب بدن مثالی واقع شده است، کیفیت انطباق این تجربیات بر عالم مثال و نحوۀ واقع‌نمایی آنها به‌تفصیل بررسی خواهد شد. تبیین نحوۀ انطباق مراتب مختلف تجربیات نزدیک به مرگ بر عوالم مختلف هستی میزان و کیفیت واقع نمایی آنها را تا حدودی آشکار خواهد ساخت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات