گزارش علمیِ مناظره ‌ای دربارۀ «ماهیتِ خداوندِ متعال»

نوع مقاله : گزارش علمی

نویسندگان

1 استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی موسسه امام خمینی ره قم

2 دانشیار گروه آموزشی فلسفه و حکمت اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی

چکیده

مشهور فلاسفه معتقدند ماهیت -به‌معنای «ما یقال فی جواب ما هو»- مختصّ ممکنات است و خداوند، ماهیت ندارد. جناب استاد دکتر علیرضا کهنسال، همچون مشهور فلاسفه این عقیده را تقویت کرده و از آن دفاع می‌کند، اما درمقابل جناب استاد حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا فیاضی، بر خلاف مشهور، معتقد است خداوند نیز ماهیت دارد. در ادامۀ این جلسه، استاد کهنسال اذعان می‌کند که اگر خداوند ماهیت داشته باشد، دو نتیجۀ فاسد خواهد داشت: اول آنکه واجب تعالی، به ممکن‌الوجود تبدیل می‌گردد؛ دوم آنکه به‌تبع ممکن‌الوجود شدن، نیازمند جاعل خواهد بود. اما استاد فیاضی، معتقد است لازمۀ ماهیت خداوند، وجود است و میان ماهیت و وجودِ خداوند، علیّت تحلیلی برقرار است که این امر، منافاتی با وجوب خارجی آن ندارد؛ همچنان‌که ترکیب خداوند از وجود و ماهیت نیز در تحلیل عقل، محقق است و با بساطت خارجی آن منافاتی ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


متن پیشِ روی، خلاصۀ گفتگویِ علمی دو استاد بزرگوار، در مدرسه علمیۀ عالی نواب پیرامون «ماهیتِ خداوندِ متعال» است که توسط استاد حجت الاسلام و المسلمین یاسر حسین‌پور (دکتری رشته فلسفه و حکمت اسلامی موسسه امام خمینی ره) به رشته تحریر و تقریر و مستندسازی علمی درآمده است.