مفهوم شناسی «فلسفۀ منطق‌ اسلامی» و پیشینه شناسی مســائل آن در تُراث منطق اسلامی

نوع مقاله : مقاله علمی_پژوهشی

نویسندگان

1 طلبۀ درس خارج حوزه علمیه قم و دانش‌آموختۀ سطح سه حکمت اسلامی موسسه فرهنگ و تمدن توحیدی

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه باقرالعلوم ع

چکیده

«فلسفۀ منطق» مانند دیگر فلسفه‌های مضاف از جمله دانش‌های نوپایی است که خاستگاه آن به‌عنوان دانشی مستقل، مغرب‌زمین  است. منطق به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین دانش‌ها در تمدّن اسلامی، معمول و بالیده بوده است. مقایسۀ قدمت طولانی دانش منطق و نوپا بودن فلسفۀ منطق، این پرسش را پدید می‌آورد که آیا حکمای منطق‌اسلامی، منطق را بریده‌ از فلسفۀ آن طرح و بحث کرده‌اند یا مسائل منطق‌اسلامی ناظر بر فلسفۀ مضاف متناسب خود -هرچند پنهان و غیرمدون- طرح و بحث شده است و منطق‌دانان اسلامی نیز در تُراث منطق‌اسلامی، به مباحثی پرداخته‌اند که امروزه جزء مسائل فلسفۀ منطق می‌دانیم؟ پاسخ به این پرسش افزون بر آنکه مسائل «فلسفۀ منطق ‌اسلامی» را مسائلی ریشه‌دار و باسابقه معرفی می‌کند، تولید فلسفه‌های مضاف را سرعت می‌بخشد. از سوی دیگر توجه به این پیشینه، زمینه‌ساز روش‌شناسی حکمای اسلامی در مسائل فلسفۀ مضاف خواهد بود. در این مقاله، تعاریف مطرح ‌شده دربارۀ «فلسفۀ منطق ‌اسلامی» نقد و بررسی شده و سپس با روش تحلیلی به چهار مسئله از مسائل فلسفۀ منطق اشاره گردیده است. در نهایت، با ارائۀ اقوال و نظراتی که منطقیّون دربارۀ این مسائل بیان کرده‌اند، پیشینه داشتن این مباحث در تُراث منطق ‌اسلامی اثبات شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات